عدم شفافیت برخی از پلتفرم‌های آنلاین طلا؛ سرپیچی از قوانین بانک مرکزی!؟

در سال‌های اخیر، پلتفرم‌های آنلاین طلا به‌عنوان یکی از ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری و خرید و فروش طلا آب‌شده مورد توجه قرار گرفته‌اند. پلتفرم های آنلاین طلا می‌توانند با فراهم کردن بستری امن و آسان، خرید و فروش طلا را به راحتی امکان پذیر کنند؛ به همین دلیل کاربران بسیاری علاقه مند به سرمایه گذاری در آنها هستند. اما همواره وجود برخی پلتفرم های نامعتبر باعث ایجاد تردید و حس ناامنی برای سرمایه گذاران در معاملات آنلاین طلا شده است. 

طی اتفاقات اخیر، به ویژه در جریان جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، بار دیگر اهمیت شفافیت سازی در پلتفرم‌های آنلاین طلا برای مردم پر رنگ تر شد. در این دوره، برخی از سامانه‌ها به دستور بانک مرکزی با مسدود شدن درگاه‌های پرداخت مواجه شدند؛ اما این تصمیم حتی روزها پس از پایان درگیری‌ برای برخی از پلتفرم های آنلاین طلا همچنان ادامه یافت. علت این موضوع، عدم پایبندی این پلتفرم‌ها به الزامات قانونی و نظارتی بوده که بانک مرکزی آن‌ها را شرط اصلی ادامه یافتن فعالیت پلتفرم ها می دانسته است.

اما سامانه های نامعتبر نسبت به رعایت این الزامات تمایلی از خود نشان نداده اند و شفافیت گریزی آن ها باعث شده بسیاری از کاربران نسبت به سرمایه گذاری خود در پلتفرم های آنلاین طلا احساس ناامنی داشته باشند. زیرا قوانین بانک مرکزی عواملی مهم برای نظارت بر روند معاملات بوده است، تا سوء نیتی در معاملات آنلاین شکل نگیرد! این قوانین از ریسک هایی مانند خالی فروشی طلا جلوگیری می کند! اما پلتفرم های غیر معتبر و غیر شفاف نسبت به این الزامات بانک مرکزی واکنش انتقادی شدیدی نشان داده اند! در نقطه ی مقابل آن ها، بسیاری از سامانه های معتبر مانند توکنیکو از ابتدای فعالیت خود این قوانین را در راستای کار و وظایف خود قرار داده اند تا اعتماد مردم نسبت به بازار آنلاین طلا به کلی از بین نرود، بنابراین نباید نسبت به تمامی پلتفرم های آنلاین طلا بی اعتماد شد! در ادامه از قوانین بانک مرکزی که پس از دوران جنگ ایران و اسرائیل به شکل رسمی برای فعالیت پلتفرم ها اعلام شد با خبر خواهید شد. همچنین واکنش پلتفرم های غیر معتبر را نسبت به این قوانین مطالعه خواهید کرد.

قوانین بانک مرکزی برای فعالیت پلتفرم‌های آنلاین طلا

پس از دوران جنگ ایران و اسرائیل، بانک مرکزی برای سازمان دهی بازار و ایجاد اطمینان خاطر در معاملات آنلاین طلا، مجموعه ای از قوانین مشخص را به عنوان چارچوب فعالیت های آنلاین طلا معرفی کرد تا شفافیت در خرید و فروش آنلاین طلا بیشتر شود و میزان امنیت کاربران نیز افزایش یابد. تمامی این قوانین معیار هایی مهم برای تشخیص پلتفرم های معتبر از سامانه های غیر معتبر است! یعنی اگر سامانه ای این قوانین را رعایت نکند و نسبت به آن ها از خود پیروی نشان ندهد مسلماً نباید به آن اعتماد کرد. قوانین بانک مرکزی شامل 5 اصل زیر است:

1. ذخیره‌سازی واقعی طلا در بانک کارگشایی: هر پلتفرم باید به‌اندازه حجم معاملاتی که کاربران در آن انجام می‌دهند، طلا در بانک کارگشایی به امانت بگذارد. این طلا باید طی مدت سه ماه به شمش طلا ۹۹۵ عیار تبدیل شود تا ضمن جلوگیری از خالی فروشی طلا، اعتبار دارایی کاربران، توسط یکی از معتبر ترین انواع طلا تامین شود.

2. پیوند شفاف کیف‌پول کاربران با حساب بانکی: نقل‌وانتقال وجوه باید به‌طور مستقیم و شفاف انجام شود تا امکان جابه‌جایی پنهان یا غیرقانونی در روند معاملات وجود نداشته باشد.

3. ثبت معاملات در سامانه جامع تجارت: طبق قوانین اعلام شده، خرید و فروش در پلتفرم های آنلاین طلا تنها در صورتی از اعتبار قانونی برخوردارند که در این سامانه ملی ثبت شوند، اقدامی که علاوه بر شفافیت، امکان نظارت دقیق‌تر را بر روی اعتبار معاملات به وجود می آورد.

4. تسویه تعهدات ریالی در بازه ۴۸ ساعته: پرداخت وجوه کاربران باید توسط پلتفرم های آنلاین طلا حداکثر طی دو روز کاری انجام شود. هرگونه تأخیر در این روند می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را خدشه‌دار کند. 

5. اخذ تأییدیه امنیتی از پلیس فتا: برای رعایت اصول امنیت سایبری و محافظت از دارایی سرمایه گذاران، تمامی پلتفرم های آنلاین طلا باید از پلیس فتا مجوز رسمی دریافت کنند. این قانون سبب می شود اطلاعات و تراکنش های کاربران مورد محافظت قرار بگیرد.

بانک مرکزی اعلام کرده است که پایبندی به این قوانین اجباری است و نظارت بر اجرای آن‌ها به‌عهده دادستانی کل کشور، پلیس فتا، پلیس امنیت اقتصادی و بانک کارگشایی می باشد. علاوه بر این، اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی در ارزیابی عملکرد پلتفرم‌های آنلاین طلا نقشی فعال دارد.

مخالف پلتفرم های غیر معتبر با قوانین بانک مرکزی

با وجود آنکه بانک مرکزی قوانین پنج‌گانه خود را به‌طور رسمی و شفاف اعلام کرده و اجرای آن‌ها را الزامی دانسته است، تعدادی از پلتفرم‌های آنلاین طلا که در عملکردشان شفافیت کافی وجود ندارد، واکنش های تند و غیر منطقی ای نسبت به این تصمیم‌ها نشان داده اند. این سامانه‌ها نه‌تنها از اجرای الزامات خودداری کردند، بلکه در رسانه‌ها و فضای عمومی مواضعی انتقادی گرفتند و قوانین را غیرقانونی و غیرقابل اجرا توصیف کرده اند. به عقیده آن‌ها، این مقررات به شکل درست کارشناسی نشده اند به همین دلیل آن ها خود را ملزم به رعایت آن نمی دانند. 

در همین زمینه، یکی از مدیران این پلتفرم‌ها چنین گفته است:
«شروط بانک مرکزی فاقد پشتوانه کارشناسی شفاف هستند و در برخی موارد غیرقابل دفاع‌اند. الزام به تبدیل طلای کاربران به شمش استاندارد می‌تواند به‌معنای انتقال غیرمستقیم کنترل دارایی‌های مردم به نهادهای خاص باشد.»

همچنین برخی فعالان صنفی نیز به مخالفت برخاستند و انتقاداتشان بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها یافت. رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، با لحنی انتقادی این اقدام بانک مرکزی را چنین توصیف کرد:
«شرکت گاز به‌خاطر کیفیت بد نان، گاز نانوایی‌ها را قطع کند.»

این مخالفت‌ها در حالی مطرح می‌شود که در سطح جهانی، روند قانون‌گذاری و شفاف‌سازی در حوزه معاملات دیجیتال و مالی با سرعت در حال پیشروی است. طبیعی است که سرمایه‌گذاران انتظار دارند دارایی‌هایشان در بستری امن، شفاف و قابل پیگیری مدیریت شود، خصوصاً وقتی صحبت از فلز گرانبهایی چون طلاست. بی‌توجهی به این واقعیت‌ها می‌تواند پیامدهایی سنگین برای اعتماد عمومی و آینده پلتفرم‌های آنلاین طلا در کشور به همراه داشته باشد.
لازم به ذکر است که پلتفرم توکنیکو به عنوان معتبرترین سامانه خرید و فروش آنلاین طلا، همواره به قوانین و نکاتی که بر اعتماد سازی مشتریان تاثیر می گذارد، توجه ویژه داشته و هم اکنون در انتهای صفحه اصلی این سامانه رسید وثیقه بانک کارگشایی در کنار سایر مجوزهای مربوطه به راحتی قابل مشاهده است.